برکه تثبیت فاضلاب چیست و چه کاربردی دارد؟
فاضلاب ها بر اساس نوع و میزان آلاینده هایی که دارند، به دسته های مختلفی تقسیم می شوند و برای تصفیه انها ار روش ها و ابزارهای مختلفی در انواع پکیج تصفیه فاضلاب استفاده می شود. یکی از بخش هایی که در تصفیه فاضلاب صنعتی و یا تصفیه فاضلاب انسانی و... برای تصفیه بیولوژیک فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد، برکه تثبیت فاضلاب است. در این پست قصد داریم تا به کاربردهای این برکه بپردازیم.
برکه تثبیت فاضلاب (WSP) چیست؟
آلاینده‌های موجود در فاضلاب دارای تنوع بالایی هستند و شامل:
- فلزات سنگین
- مواد آلی
- ذرات کلوئیدی
- ذرات معلق
می‌باشند. با توجه به آلاینده غالب در فاضلاب باید از شیوه مناسب برای تصفیه پساب استفاده نمود. نوع و میزان آلاینده‌های موجود در فاضلاب نیز با آزمایشات کیفی روی آن به راحتی قابل تشخیص است. اما در بین روش‌های مختلف تصفیه فاضلاب، روش بیولوژیک از بهترین انواع آن به شمار می‌رود. زیرا در این روش از مواد شیمایی در حجم بالا استفاده نمی‌شود. برکه‌های تثبیت یا WSP در واقع چند گودال خاکی متوالی هستند که به تصفیه بیولوژیک فاضلاب کمک می‌کنند. این گودال‌ها به مقاوم‌سازی دیواره‌ها نیازی ندارند و روند تجزیه مواد آلی در آن‌ها طبیعی انجام می‌گیرد. پروسه تصفیه بیولوژیک پساب در این گودال‌ها توسط نور خورشید، هوا و جلبک‌های برکه صورت می‌گیرد. همچنین لازم به ذکر است که این برکه‌ها دارای بوی بسیار نامطبوعی هستند و بهتر است دور از محیط‌های مسکونی احداث شوند.
انواع برکه تثبیت
از آنجایی که آلاینده‌های موجود در پساب‌ها با هم متفاوتند، روش تصفیه آن‌ها نیز فرق می‌کند. برکه‌های تثبیت نیز بر اساس نوع مواد آلاینده به سه نوع مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه این بخش هر سه نوع WSP را شرح خواهیم داد.
برکه تثبیت بی‌هوازی فاضلاب
نوع بی‌هوازی از این برکه‌ها در حدود 2 الی 5 متر عمق داشته و در حکم پیش تصفیه عمل می‌کنند. اغلب برای ته‌نشینی ذرات معلق در فاضلاب از این نوع برکه تثبیت استفاده می‌کنند. ذرات معلق فاضلاب بعد از چند روز در این برکه‌ها ته‌نشین شده و در لایه پایینی آن انباشته می‌شوند. این ته‌نشینی اغلب بین 2 تا 5 روز زمان نیاز دارد تا کامل شود. در این بازه زمانی میکروارگانیسم‌های هوازی برخی از آلاینده‌های فاضلاب را تجزیه می‌کنند. بعد از طی شدن این پروسه وضعیت آلاینده‌های پساب تا حد زیادی تثبیت شده است. اما توجه داشته باشید که در نوع بی‌هوازی از برکه تثبیت فاضلاب، مواد آلی امکان تجزیه و پاکسازی پیدا نمی‌کنند. چرا که شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر آن‌ها در این برکه‌های تثبیت وجود ندارد.
برکه تثبیت اختیاری فاضلاب
در مرحله دوم از تصفیه فاضلاب به کمک روش WSP باید به سراغ برکه‌های اختیاری رفت. در این مرحله تجزیه آلاینده‌های موجود در پساب با استفاده از باکتری‌های هوازی و بی‌هوازی صورت می‌گیرد. به همین خاطر روند تصفیه در این برکه‌ها بیشتر طول می‌کشد. طی شدن پروسه تجزیه آلاینده‌ها در برکه اختیاری می‌تواند در حدود 7 الی 30 روز طول بکشد. در این برکه لایه‌ها به سه بخش:
- لایه هوازی
- لایه میانی
- لایه بی‌هوازی
تقسیم می‌شوند. تابش نور خورشید در سطح برکه به افزایش اکسیژن و تکثیر جلبک‌ها کمک می‌کند. این شرایط نیز موقعیت مناسبی برای تکثیر حداکثری باکتری‌های هوازی به وجود می‌آورد. مواد آلی در این لایه که بالاترین لایه از برکه تثبیت فاضلاب است تجزیه می‌شوند. سپس مواد تجزیه شده به لایه‌های پایین‌تر برکه منتقل می‌شوند. سایر آلاینده‌های پساب نیز به کمک لجن و باکتری‌های بی‌هوازی ته برکه تجزیه خواهند شد.
برکه تثبیت هوازی فاضلاب
آخرین مرحله از پروسه تصفیه فاضلاب به کمک برکه‌های تثبیت یا WSP برکه هوازی می‌باشد. بخشی از آلاینده‌ها که در دو مرحله قبلی حذف نشده‌اند در این مرحله تصفیه خواهند شد. این برکه‌ها خود دارای دو مدل کم بار و پر بار هستند. در برکه‌های کم بار تابش نور خورشید در لایه‌هایی بالایی به رشد جلبک کمک می‌کند. اما برکه‌های پربار عمق کمتری دارند و نور خورشید تا لایه‌های زیرین نفوذ می‌کند. راندمان برکه‌ها بستگی زیادی به فاکتورهایی از قبیل:
- PH گرما
- عمق برکه
- نوع فاضلاب ورودی
- میزان مواد سمی موجود در فاضلاب
- سرعت وزش باد
دارد. استفاده از برکه‌های تثبیت برای تصفیه انواع فاضلاب مزیت‌های زیادی نیز به همراه دارد که در ادامه به شرح آن‌ها خواهیم پرداخت.
کاربرد برکه‌های تثبیت در تصفیه فاضلاب
این برکه‌ها در پاکسازی مواد آلی به عنوان یک آلاینده خطرناک در پساب بسیار موفق هستند. از این رو در تصفیه پساب ناشی از صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر تصفیه فاضلاب صنعتیدر تصفیه فاضلاب‌های کشاورزی هم از این روش می‌توان بهره برد. زیرا دسترسی به زمین‌های بزرگ برای کندن گودال جهت راه‌اندازی برکه وجود دارد. این روش تصفیه شباهت زیادی به سایر شیوه‌های بیولوژیک تصفیه فاضلاب از جمله نهر اکسیداسیون دارد. به همین خاطر برخی از افراد این دو روش تصفیه پساب را با هم اشتباه می‌گیرند. در ادامه درباره تفاوت‌های این دو روش بیولوژیک در تصفیه فاضلاب مطالبی را ارائه کرده‌ایم